در این مطلب که توسط تیم هتل نماز مشهد آماده شده است، به معرفی امام زاده سلطان غیاث الدین محمد می پردازیم. امامزاده سلطان غیاث الدین محمد (علیه السلام)، با توجه به متن سنگ قبر، نام کامل مدفون در گنبد خشتی «امیرغیاث الدین محمد» نام پدرش «امیرطاهر الموسوی» است که نسب شریفش با هفده واسطه به شرح زیربه حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) می رسد:
امیرغیاث الدین محمد بن محمودشاه بن حسین بن طاهر بن حسن بن علی بن محمد بن موسی بن جعفر بن محمد بن اسماعیل بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن قاسم بن امام موسی کاظم (علیه السلام) زمان ولادت امامزاده سلطان محمد (علیه السلام) معلوم نیست؛ اما وفاتش بنا بر کتیبه سنگ قبر وی در ماه رمضان سال ۸۳۲ قمری بوده است.
اجداد امامزاده سلطان محمد (علیه السلام) در قرن پنجم تا نهم هجری که حکومت ها دخالتی در کار آستانه رضوی نداشتند، اداره کننده اصلی حرم حضرت امام رضا (علیه السلام) بوده اند. بدان سبب نامشان بر روی اغلب اشیاء و آثار قدیمی آستان قدس رضوی مانند کاشی کاریهای سنجری، سنگاب خوارزمشاهی و در مسجد بالاسر کتیبه شده است.
ایشان در قرون هفتم تا نهم، نقیب سادات شهر مشهد و در سده های نهم تا یازدهم از جمله بزرگان و کلانتران این شهر بوده اند. بر روی سنگ قبر صندوقی بسیار نفیس او کتیبه شده است.
اغلب زائران امامزاده سلطان محمد (علیه السلام) یا امامزاده سید محمد (علیه السلام) را برادر حضرت رضا (علیه السلام) می پندارند و پس از مقایسه جاه و جلال حرم امام رضا (علیه السلام) با گنبد خشتی، صاحب این مقبره را برادری کم بضاعت وغریب و فقیر می دانند؛
به طوری که اهالی شمال او را فقیر برار، آذری ها کاسب آقا و مشهدی های قدیم؛ امامزاده نون ماستی یا آقانون ماستی خطاب می کنند؛ چرا که از قدیم چنین مرسوم شده که زائران پیش از ادای حاجت خویش و هم بعد از آن نان و ماست در محل گنبد خشتی انفاق می کرده اند که این سنت هنوز هم کم و بیش جاری و باقی است.
گر چه همه روزه گنبد خشتی زیارت می شود؛ اما روزهای چهارشنبه که ویژه زیارت موسی بن جعفر (علیه السلام) و اعقاب ایشان است و نیز جمعه ایام خاص زیارت مزار سلطان محمد است.
ارادتمندان و زائران سلطان غیاث الدین محمد (علیه السلام) در طول زمان هدایایی تقدیم مرقد وی کرده اند و بعضی از آنها اینک از زمره نفائسی هستند که باید در گنجینه ها موزه ها نگهداری شود.
1-گنبد خشتی :
برای شروع خدمتتون بگیم که این گنبد دقیقا ۵۰۸ سال سن داره و آرامگاه امامزاده سید محمد هست. باتوجه به اینکه این شخص از نوادگان امام هفتم، امام کاظم (ع) هست برای عموم مردم مقدس بوده و فضای معنوی به‌خصوصی داره. البته جلوتر در بخش بعدی توضیخات بیشتری رو درخصوص اون بهتون میگیم.
خیلی شیک و مجلسی اگه بخوایم در مورد قدمت این بنا بگیم این میشه که بعد از حرم امام رضا قدیمی‌ترین بنای تاریخی در شهر مشهده.
2-تاریخ یک بنا; داستان گنبد خشتی
همونطور که در قسمت قبل گفتیم یکی از قدیمی‌ترین اماکن در مشهد، گنبد خشتیه. توی این گنبد آرامگاه سید محمد از نوادگان امام کاظم (ع) قرار داره و سبب شده تا یکی از زیارتگاه‌های شهر مشهد بشه. اما برای اینکه اطلاعات خودمون رو نسبت به این مکان بالاتر ببریم بیاین با تاریخ این بنا بیشتر آشنا بشیم.
باتوجه به اینکه تاریخ وفات سید محمد در سال ۸۳۲ هجری قمری بوده (هرچند بسیاری معتقدند زمان وفات دقیق وی معلوم نیست)، قدمت این مکان به زمان شاه شاهرخ تیموری در ایران برمیگرده. این بنا مدفن امیرسلطان غیاث الدین محمد بن امر طاهرالموسی هست که نسبت شریفش با هفده واسطه به امام کاظم ( ع) میرسه.
گنبد خشتی در دوران حکومت شاه عباس اول به دستور او، روی مزار «امیر سلطان غیاث الدین محمد بن امیر طاهر الموسوی» که به نام شاهزاده محمد یا سلطان محمد نیز می‌شناسیم، ساخته شده. به‌طورکلی میتونیم بگییم که سید محمد و خاندان او در دوره‌های تاریخی مختلف از افراد قدرتمند و بانفوذ شهر مشهد بودن.
خوشبختانه به‌تازگی چون این گنبد یکی از قدیمی‌ترین اماکن در شهر مشهده، مسافران عموما شناخت خوبی ازش دارن و هرساله تعداد زیادی از اونا برای زیارت واردش میشن.
جهت ارتباط با هتل نماز مشهد می توانید اینجا کلیک نمایید.
3-همسایه ۶۰۰ ساله امام رضا; گنبد خشتی کجاست؟
به نظرما هرچی مشهد داره از لطف و کرم امام رضا هست. حتما هم همه دیدین که اطراف حرم چقدر شلوغه و زندگی جریان داره و همه حالشون خوبه. گنبد خشتی هم خیلی شانس آورده که در مجاورت حرم قرار گرفته و میتونه خیلی راحت پذیرای گردشگران و زائرین این شهر باشه. اگه بخوایم مکان این گنبد رو بهتون بگیم، میشه در ۵۰۰ متری حرم امام رضا.
اما دقیق‌ترش برای اون دسته از مسافرین که خیلی با مشهد آشنا نیستن اینطور میشه، وارد خیابون طبرسی میشید و نزدیک فلکه طبرسی یه گنبد خشتی کاملا مشخص و واضحه.
این گنبد از زمان‌های قدیم برای اونایی که به هنر و معماری اسلامی علاقه دارن، جذابیت بالایی داره.
البته اگه از قدیمی‌های مشهد آدرس اینجارو بپرسین، یه کم متفاوت به شما آدرس میدن. قدیمی‌های مشهد به محله این گنبد خشتی، محله علی‌اصغری‌ها میگن که از محله‌های پایین مشهد محسوب میشه.
گنبد خشتی در یک نگاه; معماری گنبد
برای اینکه بتونید یک بازدید خیلی خوب و باکیفیت داشته‌باشین باید از معماری و ساختار یه بنا اطلاعات کافی به‌دست بیارین. اتفاقا خیلی از مسافرین این مورد رو جدی نمیگیرن و همینطوری بدون هیچگونه پیش‌فرض و اطلاعات اولیه تصمیم میگیرن یه بنای تاریخی رو ببینن.
تمامی بخش‌های مسجد گنبد خشتی مشهد با استفاده آجر و گچ ساخته شده. بقعه این گنبد خشتی ۲ تا بخش خیلی مهم داره که یکیش فضای زیر گنبده که شاه‌نشین بوده و یه ورودی هشتی که قبلا هم گفتیم مال زمان تیموری هست ولی مرمت و تزیین اون توی دوتا دوره صفوی و قاجار انجام شده.
اگه میخواین وارد این بنا بشین باید از طریق دالانی مسقف که ارتفاعش حدود ۴ متره این کارو بکنین. جالبه بدونین که طول این دالان حدود ۷.۵ متره و به محوطه ضریح میرسه. درخصوص محوطه هم بهتون بگیم که حدودا فضایی ۶ در ۷ متر رو احاطه کرده و ارتفاع گنبد به ۱۵ متر میرسه. همچنین طول ضریح ۲ متر بوده و از آهن ساخته شده.
علاوه‌بر این، گنبد خشتی از ۲ پوشش تشکیل شده که درون آن را با استفاده از مقرنس کاریهای گچی زیبا تزیین کردن. داخل ساختمان گنبد خشتی در شهر مشهد یک سرداب وجود داره که دو سنگ قبر را درون خود جای داده. روی این سرداب یک چهارطاقی به شکل مربع دیده میشه که ابعاد آن ۱۰ در ۱۰ متر و سنگ قبر نفیس و زیبایی در کف آن به چشم می‌خوره.
از خصوصیات دیگه این گنبد میتونیم به وجود دوتا کتیبه قرآنی با سوره‌های ملک و واقعه اشاره کنیم. که یکی نمای چهار طاق و دیگری گنبد را از داخل دور میزنه و گردش زیبایی از اسلیمی طلایی رنگ اونارو احاطه کرده.
خوشبختانه میراث فرهنگی حواسش به این بنا بوده و قسمت‌هایی که تخریب‌شده رو دوباره بازسازی کرده. بازسازی اساسی این گنبد به وسیله مرمت‌کاران سازمان میراث فرهنگی از سال ۱۳۷۸ هجری شمسی تا سال ۱۳۸۰ هجری شمسی تموم شد و بازدیدکنندگان الان خیلی بهتر میتونن اونو ببینن.
همچنین این اثر در تاریخ ۱۶ دی ماه ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۶۱۶ بعنوان یکی از اثرهای ملی ایران به ثبت رسیده.
0 نظر